رسیور (receiver)

رسیور یک مخزن خالی است که برای ذخیره مبرد اضافی استفاده می‌شود.
محل نصب آن در خط مایع بین کندانسور و شیر انبساط است.
وقتی که شیر انبساط بسته می‌شود مبرد اضافی در کندانسور جمع شده و سطح حرارتی آنرا کاهش می‌دهد.
در صورتی که سطح زیادی از کندانسور کاهش یابد فشار تخلیه بالا می‌رود.
اگر این دستگاه در سیستم نصب نشود، مقدار مبرد شارژ شده همانند سیستم لوله مویی بحرانی خواهد شد.
سیستمی که از  لوله مویی استفاده می‌شود نباید رسیور داشته باشد.
در تئوری حجم دستگاه باید به اندازه ای باشد که مجموع آن‌ها با حجم کندانسور بتوانند کل مبرد داخل سیستم را در خود جای دهند.
از آن‌جایی که مقدار مبرد دقیق قابل محاسبه نیست لذا در عمل حجم رسیور به صورت تجربی در نظر گرفته می‌شود.

• وظیفه اصلی رسیور جمع‌کردن یا حذف نوسانات موجود در سطح مبرد مایع شده است.
  همچنین موجود بودن یک مخزن مناسب در هنگام پمپ‌دان (Pump down) سیستم بسیار ضروری هست.
  به‌ عبارتی دیگر، در سیستمی که رسیور وجود ندارد، همواره باید شارژ گاز مبرد سیستم به‌اندازه کافی (نه زیاد و نه کم) باشد اما در صورت وجود رسیور، سیستم دیگر چندان به میزان شارژ گاز حساس نخواهد بود.

زیرا شارژ اضافه‌تر مشکلی ایجاد نکرده و بصورت مایع در دستگاه ذخیره خواهد شد.

علاوه‌ بر این، رسیور تضمین می‌کند که مایع به‌صورت خالص و عاری از هرگونه گاز به ‌طرف اواپراتور برود.
رسیورها به دو شکل افقی و عمودی ساخته می‌شوند که نوعی افقی آن متداول‌تر است.

• رسیورها اغلب در سیستم‌هایی که دارای اواپراتور تبخیری و یا کندانسور هوایی هستند، کاربرد دارند.
  در سیستم‌های دارای کندانسور آبی، خود کندانسور آبی (پوسته و تیوب) به ‌عنوان رسیور محسوب می‌شود (گاهی اوقات در کندانسورهای هوایی نیز به‌علت وجود مدار سابکولینگ در کندانسور، براساس نظر طراح سیکل، از گذاشتن رسیور صرف ‌نظر می‌گردد).
• رسیور تا حدامکان در نزدیک‌ترین نقطه ممکن زیر کندانسور قرار داده می‌شود و لوله‌کشی نیز باید طوری انجام شود که امکان تخلیه آزاد مایع به‌سهولت از کندانسور به رسیور وجود داشته باشد.

این مطلب بدین معنی است که فشار داخل رسیور نباید به حدی بالا رود که باعث جلوگیری از ورود مایع به آن گردد.

این امر بر اثر مواردی مانند گرفتار شدن گاز در قسمت بالای رسیور، افت ‌فشار زیاد در خط مایع از کندانسور به این دستگاه و یا طراحی نادرست مسیر خط مایع (قبل از رسیور) اتفاق می‌افتد.

• برای جلوگیری از به‌دام افتادن گاز در رسیور، معمولاً از یک انشعاب جداگانه به‌صورت ونت (Vent) استفاده می‌شود.
  این انشعاب از بالای رسیور به بالای کندانسور وصل شده و آن ها را با یکدیگر ارتباط می‌دهد.
  سایز این خط ارتباط ‌دهنده مطابق جدول داده شده است.

به این نکته نیز توجه شود که مایع‌مبرد بعد از خروج از کندانسور هم باز تبخیر می‌شود، اما میزان آن کم است و در واقع این تصور اشتباه نباید ایجاد شود که چون مایع سابکول شده است، دیگر تبخیری روی نمی‌دهد.
به‌همین دلیل است که همواره قسمتی از مبرد، حتی درخود رسیور به‌صورت بخار در می‌آید.

ذخیره مایع مبرد در داخل رسیور زمانی لازم می شود که:

1. سیستم تبرید نیاز به تعمیر و سرویس داشته باشد در چنین موقعیتی تمام ماده مبرد داخل سیکل را به صورت مایع در داخل مخزن جمع می‌کنند.
   نحوه کار به این صورت است که در حالی که کمپرسور کار می‌کند شیر خروجی رسیور را می‌بندیم.
   لذا مبرد داخل خط مایع و اواپراتور از طریق کمپرسور مکیده شده در زمان کوتاهی ( بستگی به ظرفیت ) چند ده ثانیه کاهش آنی در داخل اواپراتور ایجاد شده و باعث تبخیر سریع تر  بقیه مایع و خروج آن از اواپراتور و نهایتا خروج تمام گاز مبرد از کمپرسور را موجب می‌شود.
   البته در طی این پروسه بایستی کلید کنترل فشار کم اتصال کوتاه شده باشد.
   با خارج شدن آخرین ذرات گاز از کمپرسور فشار روی گیج به سمت صفر میل کرده وصدای کمپرسور نیز تغییر می‌کند.
   به آهستگی شیر سرویس رانش کمپرسور را بسته و فورا دستور قطع کلید اصلی دستگاه را می‌دهیم.
   در شرایط مذکر تمام ماده مبرد در داخل کندانسور و مخزن رسیور جمع شده است براحتی می‌توانیم تمام تجهیزات روی خط مایع، شیر انبساط، اواپراتور وکمپرسور را برای سرویس باز کنیم.
2. خاموش کردن کمپرسور به طریق پمپ دان اتوماتیک (با استفاده از کلید کنترل فشار کم).
3. تغییر بار برودتی، اهمیت وجود مخزن در سیستم های ظرفیت بالا به هنگام تغییر در بار برودتی بیشتر جلوه می‌کند.
   با کاهش بار برودتی ، تزریق مایع به اواپراتور از طریق شیر انبساط محدود شده در نتیجه مایع مبرد اضافی در مخزن جمع می‌شود (سطح مایع در مخزن بالا می رود).
   لازم به ذکر است که در موقع کاهش بار، کندانسور به وظیفه خود عمل کرده و متاثر از کاهش بار نمی‌شود.
   در افزایش ناگهانی بار نیز مایع داخل مخزن به کمک تجهیزات آمده دمای سالن یا محصول را در زمان کمتری به دمای نهایی می‌رساند.
   با توجه به کاربری مخزن نصب آن در سیستم های تبرید با ظرفیت پایین نظیر یخچال و فریزر ضرورتی ندارد ولی در تمام سیستم های تبرید با کندانسور هوایی مخزن مایع  استفاده می‌کنیم.
   رسیور معمولا در تمام سیستم های برودتی تجاری و صنعتی نصب می‌شود.
   محل نصب رسیور، انتهای کندانسور است.
   در سیستم های تبرید با کندانسور آبی از نوع پوسته- لوله و پوسته کویل نیازی به نصب رسیور نداریم.
   چون که در این سیستم ها قسمت ته پوسته کندانسور به عنوان رسیور عمل می‌کند.